Geen enkele EU-lidstaat is politiek zo instabiel als Bulgarije

10/01/2023
 
Afbeelding invoegen

Bulgarije. Politiek een vreselijk instabiel land. Cultureel heeft het veel te bieden
Sofia, mei 2019 

Bulgarije trad op 1 januari 2007 toe tot de EU. Aanvankelijk bestonden volop twijfels of het land er klaar voor was. Vooral inzake de onafhankelijke rechtspraak en corruptiebestrijding waren er grote zorgen. Daarom moest het land na toetreding ieder jaar verslag doen over de vorderingen op deze gebieden aan het Cooperation and Verification Mechanism (CVM). Deze Europese instelling is speciaal in het leven geroepen om de nieuwe EU-lidstaten Roemenië en Bulgarije te helpen bij hun aanpak van die problemen. Ook in de meest recente CVM-rapportage staat dat Bulgarije nog werk te doen heeft. Met alle politieke instabiliteit komt daar vooralsnog weinig van terecht. En juist de corruptie is één van de hot items bij iedere parlementsverkiezing en poging een stabiele regering te vormen sinds april 2021.

Corrupte ex-premier persona non grata 

Gedurende de hele zomer van 2020 waren in diverse Bulgaarse steden Bulgaren op straat gekomen om te protesteren tegen de toenmalige regering van premier Boyko Borissov. Hun woede richtte zich in de eerste plaats tegen de premier zelf die genoemd werd in meerdere fraude en corruptiezaken. Eerder dat jaar had de Catalaanse krant El Périodico bijvoorbeeld een verhaal gepubliceerd over witwaspraktijken in Spanje waarbij Borissov betrokken zou zijn geweest. Het onderzoek in die zaak ging terug tot het jaar 2013. Verder was er de beschuldiging dat Borissov in 2015, nog voor zijn premierschap, met zwart geld een woning in Barcelona voor een vriendin zou hebben gekocht ter waarde van 1,5 miljoen euro. Borissov heeft deze aantijging altijd ontkend. ‘Ik heb geen huis in Barcelona en de laatste keer dat ik er was, was 15 jaar geleden toen ik nog burgemeester van Sofia was’, verklaarde hij in 2020.

Ondanks de protesten die meer dan 100 achtereenvolgende dagen duurden, bleef Borissov zitten waar hij zat. Sterker nog, hij nam in maart 2021 gewoon deel aan de parlementsverkiezingen als leider van de politieke partij GERB (Bulgaarse conservatieven). En ondanks alle schandalen die aan zijn persoon kleefden, haalde hij een goed resultaat. Maar de meeste andere politieke partijen wilden niet meer met GERB in een coalitie zolang Borissov partijleider was. Dat bemoeilijkte en bemoeilijkt de vorming van een stabiele coalitieregering sinds april 2021.

Wind of change?

Omdat de parlementsverkiezingen van maart en juli 2021 geen stabiele regeringscoalitie opleverden, gingen de Bulgaren op zondag 14 november voor de derde keer dat jaar naar de stembus. Om opnieuw een nieuw parlement te kiezen en tegelijk een nieuwe president. President Rumen Radev volgde zichzelf op met voldoende stemmen in de eerste stemronde.  In het parlement leek eindelijk ook verandering in de patstelling gekomen na die zondag.

De nieuwe pro-Europa partij We Continue the Change won de Bulgaarse parlementsverkiezingen van 14 november met iets meer dan 26% van de stemmen. Daarmee liet ze de GERB van voormalig premier Boyko Borissov net achter zich. We Continue the Change was pas in september dat jaar opgericht door ex-Harvard studenten Kiril Petkov en Assan Vassilev. Het is een centrumpartij met als belangrijkste belofte aan de Bulgaarse kiezer een einde te maken aan de corruptie in het land. Op 14 december 2021 had Bulgarije dan eindelijk weer een volwaardige nieuwe regering. Een coalitie bestaande uit de partijen We Continue the Change, BSP (Bulgaarse socialisten), There’s Such People en Democratic Bulgaria. Kiril Petkov van We Continue the Change werd de nieuwe premier. Petkov beloofde dat ‘Bulgarije over vier jaar een heel ander land zou zijn’.

Terug bij af 

De belofte van Kiril Petkov hield niet lang stand. Begin augustus 2022 raakte de regering onder zijn leiding haar parlementsmeerderheid kwijt. There’s Such People stapte uit de regering. Die partij was het oneens met de, naar men meende, op handen zijnde opheffing van de boycot inzake toetredingsbesprekingen van Noord-Maacedonië met de EU en het gevoerde economische beleid. Petkov probeerde nog wel even door te regeren met een minderheidsregering, maar dat was snel bekeken.

En dus vonden in oktober 2022 nieuwe parlementsverkiezingen plaats. Dit keer was GERB de grote winnaar met nog steeds Boyko Borissov als leider. En nog steeds wilde praktisch geen enkele andere partij deel uitmaken van een regering met GERB. Zelfs niet na het voorstel dat GERB een andere premier zou aanwijzen in plaats van Borissov.

Het lukte GERB dus niet om een coalitie te smeden. Ook We Continu The Change kreeg dat niet voor elkaar. De partij kwam opnieuw met het voorstel van een minderheidscoalitie die dan voor elk wetsvoorstel instemming van het parlement zou vragen. Daar zag het merendeel van het parlement niets in. Momenteel, 10 januari 2023, is het afwachten welke partij president Radev als derde en laatste aanwijst om de mogelijkheid van een regering met in elk geval GERB en We Continue The Change te onderzoeken. De vaste coalitiepartner van WCC, Democratic Bulgaria, zegt dat dit de enige resterende mogelijkheid is op een meerderheidsregering. Radev gaat daarin mee. Slaagt ook deze poging niet, dan volgen in maart voor de vijfde keer parlementsverkiezingen in precies twee jaar tijd. Ondanks dat de twee partijen elkaar niet meer categorisch uitsluiten is de kans op een mislukking groot.

Ondertussen gebeurt er qua belangrijke besluitvorming zo goed als niets in het land. Een zakenkabinet let op de lopende zaken. Over belangrijke zaken zoals de toetreding tot de eurozone, voorzien voor 2024, en toetreding tot de Schengenzone mag zij geen besluiten nemen. Dat komt nu allemaal in het gedrang qua tijd.

De kritiek op president Radev zwelt intussen aan. Niet alleen omdat hij er maar niet in slaagt het parlement een regering te laten vormen. Ook zijn pro-Russische houding, Radev is een socialist, valt steeds minder goed bij de Bulgaren met de oorlog in Oekraïne naast de deur.

En hoe zit het met de corruptiebeschuldigingen tegen Boyko Borissov? Hij is op 17 maart 2022 kortstondig gearresteerd geweest in een grootschalig onderzoek naar fraude met EU-fondsen. Het onderzoek kwam op verzoek van de Europese hoofdaanklaagster Laura Kovesi. Zover ik weet,  is nog niet bekend of en zo ja wanneer Borissov eventueel terecht moet staan.

Op Johan Schrijft publiceer ik met regelmaat nieuws uit/over Bulgarije, Roemenië en de overige Balkanlanden.  

Copyright tekst en foto: Johan Peters, 10/01/2023 - ...