'Iedereen had kunnen weten dat er zoiets als het coronavirus aan zat te komen'

22/05/2020

De Amerikaanse medische historicus Frank Snowden is niet verrast door de uitbraak van het coronavirus en de impact die het heeft op onze maatschappij. In een interview met De Tijd geeft hij andere voorbeelden van epidemieën die een beslissende rol hebben gespeeld in de geschiedenis. Het coronavirus wijst ons nu op de gevolgen van de globalisering waar we hopelijk historische lessen uit gaan trekken.

Het coronavirus maakt perfect gebruik van de mogelijkheden om zich maximaal en snel te verplaatsen, zegt Snowden. 'Miljoenen mensen zijn op ieder moment onderweg. Een virus dat 's ochtends in Jakarta arriveert, kan 's avonds in Brussel of New York zijn. Maar er is ook onze relatie met de natuur. We zijn bijna met 8 miljard mensen. We blijven denken dat de industriële expansie eindeloos kan duren, terwijl we allemaal weten dat de middelen van de planeet eindig zijn. Dat is een grote contradictie.'

Snowden denkt niet dat het coronavirus de globalisering zal stoppen. ‘De structuren zijn intussen te diep geworteld. We kunnen er niet zomaar voor kiezen dat om te gooien. Zomaar de globalisering stoppen zal ons probleem niet oplossen, alleen maar nieuwe creëren. Virussen kennen geen muren. Ik hoop wel dat we het beter managen en ons aanpassen. Het besef dringt door dat we beter niet meer al onze economische eieren in één mand leggen, bijvoorbeeld China, en dat meer diversificatie nodig is om bevoorradingsketens te beschermen. Ik denk dat die verandering permanent wordt.’

Snowden verbaast zich erover dat we niet voldoende waren voorbereid op het virus, ook niet in het rijke Westen. 'Sinds de vogelgrieppandemie van 1997 zegt de wetenschappelijke wereld dat dit een onvermijdelijke gebeurtenis is. Als je in de Caraïben woont, komt er vroeg of laat een zware orkaan. Je kan alleen niet zeggen wanneer en hoe krachtig, maar je moet je wel voorbereiden. Zo is het ook met een virus. De meest ontmoedigende uitspraak in dat opzicht is die van de Amerikaanse president Donald Trump, die zei: ‘Wie had het kunnen weten?’ Wel, iedereen. Ik vrees dat honderdduizenden of zelfs miljoenen mensen zullen sterven aan de gefaalde voorbereiding op iets dat duidelijk ging gebeuren.’

Het coronavirus verandert onze kijk op de huidige maatschappij, hoopt Snowden. Dan zorgt het virus voor een historisch moment in de geschiedenis van de mensheid. Virussen en ziektes hebben dat vaker gedaan. Snowden noemt de aanwezigheid van malariamuggen in het zuiden van Europa in de vijfde eeuw na Christus toen het er warmer en vochtiger was. De malaria was één van de oorzaken van de ondergang van het Romeinse Rijk. Of neem de pest in de middeleeuwen die uiteindelijk leidde tot meer aandacht voor een betere hygiëne in de steden.

De volgende pandemie staat al op stapel, daar is Snowden van overtuigd. Daar moeten we ons beter op voorbereiden. 'We hebben de middelen om ze te overwinnen, om te doen wat nodig is om een catastrofe te vermijden. Maar dat hebben we dus niet gedaan. Niet alleen is het coronavirus een reflectie van het soort wereld dat we hebben gecreëerd, maar ook van onze onwil om de gevolgen daarvan te aanvaarden. Als we in dit soort wereld gaan leven, moeten we maatregelen nemen om het veilig te maken.’

Alle gebruikte citaten komen rechtstreeks uit het interview op de site van De Tijd.

Interessant artikel? Overweeg eens een donatie voor een nog betere nieuwsservice op Johan Schrijft