Al tien jaar reizen door de EU-lidstaten om situatie mensen met beperking in kaart te brengen
16/08/2022
Logo ARTImeleia, een inclusieve theatergroep met
acteurs/actrices met en zonder fysieke beperking
Het plan is leden ervan in Athene te interviewen
Over drie weken bevind ik mij hopelijk in Athene. Het is de een na laatste stad die ik aandoe op mijn lange reis langs alle EU-lidstaten om er mensen met een beperking te interviewen
over hun leven in het betreffende land. Interviews die letterlijk
tijdloos lijken te zijn.
De allereerste interviews vonden
plaats in Nederland en België in 2013. Van de vier geïnterviewde
personen zijn er inmiddels al twee overleden. Hun verhalen heb ik online
gelaten. Als eerbetoon en omdat de kern van het verhaal nog steeds
opgeld doet. Het verhaal van Kim Straver over de moeite die zij moest
doen om met een ligrolstoel een toegankelijke plek in een theater of
bioscoop te krijgen, is ook anno 2022 actueel. Veel gebouwen en
voorzieningen in Nederland blijken niet goed aangepast aan de doelgroep
mensen met een beperking. Met een gewone rolstoel is het vaak al
moeilijk binnenkomen. Wat overeind blijft van het verhaal van Rudi Van
Damme uit Lokeren zijn zijn gedachten over seksuele dienstverlening aan
mensen met beperking. Nederland was daarin veel verder in 2013 dan
Vlaanderen. Nu is er ook in Vlaanderen het een en ander beschikbaar,
maar of het genoeg is om de complete doelgroep te bedienen. En of die
doelgroep voldoende weet heeft van het bestaan ervan?
Nederland en België waren een
thuiswedstrijd voor mij. Daarna begon het echte werk met in 2013 tien
andere landen achter elkaar. Daarna bezocht ik ieder jaar, de
coronajaren 2020 en 2021 uitgezonderd, een of meerdere landen. Met mijn
eigen fysieke beperking die mij menigmaal voor grote uitdagingen stelde.
Ik blijf trots op mezelf dat ik de gigantisch steile staat met treden
die leidde naar mijn hotel in Valletta (foto), Malta, ontelbare keren
heb gelopen zonder te vallen. Een prestatie van formaat gezien mijn
eigen motoriek.
Maar mij hoor je niet klagen over
mijn beperking en mijn eigen situatie. Ik weet me te redden, eerst in
Nederland en sinds mei 2006 in België. Ik heb het geluk dat ik vrijwel
zelfstandig alles kan doen en tenminste mobiel ben. Het is andere koek
wanneer je in een rolstoel zit, afhankelijk van anderen, en in een van
de armere EU-lidstaten woont. Lidstaten die minder florissante
financiële en praktische voorzieningen voor mensen met beperking kennen.
De verhalen die ik optekende in Sofia, Bulgarije, in 2019 spreken
boekdelen. Maar ook in Bulgarije worden mensen met beperking steeds
mondiger. Ze organiseren zich en komen op voor hun rechten. Zoals
onderstaande foto toont. Je kunt echter
niet zeggen dat mensen met
beperking in de armere EU-lidstaten per definitie slechter af zijn.
Velen weten zich goed door het leven te slaan. Mensen met beperking zijn
vechters en doorzetters. Dat geldt voor elke mogelijke beperking. Mijn
interviews beperken zich niet tot mensen met een fysieke beperking
alleen.
De Europese Commissie heeft het
beleid voor Europeanen met beperking ondergebracht bij de
Eurocommissaris van Gelijkheid, Helena Dalli. Zij werkt met een strategie die loopt tot 2030. Het doel ervan is de leefsituatie van de doelgroep
zodanig te verbeteren dat zij zoveel mogelijk dezelfde uitgangspositie
en kansen hebben als Europeanen zonder beperking. Daarvoor is veel
nodig. Betere toegankelijkheid, eerlijker kansen op werk en vooral een
verandering in de manier van denken over mensen met beperking. Dat
laatste is feitelijk het moeilijkste te realiseren. Hoewel de meeste
geïnterviewden die ik sprak constateerden dat mensen met beperking in
hun land niet meer alleen als zielig worden beschouwd, zijn veel
Europese samenlevingen nog lang niet zover dat mensen met beperking als
volwaardige deelnemers aan de maatschappij worden beschouwd. Inclusie is
ver weg.
Ik ben in bijna alle EU-lidstaten
geweest. Griekenland en Slowakije resteren. Eigenlijk had ik mijn reis
dit jaar willen afronden. Vladimir Poetin gooide roet in het eten. Het
was mij te gevaarlijk een reis naar Bratislava te plannen, zo dicht bij
het oorlogsfront. Dat lijkt in augustus wel mee te vallen. Die kennis
van nu had ik een paar maanden geleden niet. En iedere reis in dit
project vraagt de nodige voorbereiding. Vlucht boeken, hotel boeken.
Zorgen dat alles zo toegankelijk mogelijk verloopt. Dus assistentie op
luchthavens. Een hotel met een lift en een douche. Iedere beperking
stelt weer andere eisen. Met mijn beperking kom ik niet zelfstandig in
of uit een bad. Gasten in bad stoppen, is vast geen onderdeel van het
takenpakket van kamermeisjes. En natuurlijk interviewkandidaten vinden.
De ene keer is dat een fluitje van een cent. De andere keer ben ik weken
bezig. Ik spreek mijn talen, maar dan toch vooral Engels. Ook al is het
Engels een wereldtaal, dat wil niet zeggen dat heel Europa het Engels
beheerst. Frankrijk, Spanje, Italië zijn voorbeelden van landen waar de
doorsnee inwoner niet zomaar voldoende het Engels beheerst.
Ik vlieg zondag 4 september vanaf
Eindhoven Airport naar Athene. Donderdag 8 september vlieg ik de
omgekeerde route. Uiteraard zal ik verslag doen van mijn
wederwaardigheden op mijn site en de sociale media. In 2023 zou ik mijn lange reis eindelijk willen
afronden in Bratislava. Maar Europa is groter dan de EU. Er zijn genoeg
landen buiten de EU waar ik naartoe wil. Mijn project Mensen met een
beperking aan het woord eindigt dus zeker niet in 2023!