Vervulling seksuele behoeften mensen met beperking ook na 20 jaar nog steeds een taboe
16/01/2023
In een opiniestuk in de NRC van woensdag 11 januari pleiten
publiciste Linda Duits en medeoprichter van Stichting Tiresias Joke
Storm voor het in de wet regelen van recht op sekszorg voor mensen met
een beperking. Toen ik het las, moest ik gelijk aan mijn eerste boek
denken. Dat handelt deels over seksualiteit bij mensen met een fysieke
beperking en/of chronische ziekte (foto).
De volledige titel van het boekwerkje luidt: Klagen helpt niet, daar word je niet beter van – Wat te doen met relatie en seksualiteit bij een lichamelijke handicap en/of chronische ziekte? Het verscheen in 2005 bij mijn toenmalige werkgever Mee Rotterdam Rijnmond en is niet meer verkrijgbaar. De titel geeft al aan dat ik mij niet alleen op het onderwerp seksualiteit richtte. Het speelde wel een voorname rol in het boek.
Levenslange ervaring en interesse
De vraag hoe iemand de seksuele behoeften invult wanneer hij/zij door een beperking niet in staat is een relatie aan te gaan, is de kernvraag in het boek wat de seksualiteit betreft. Die vraag kwam niet uit de lucht vallen. Doordat ik zelf een fysieke beperking heb die mijn kansen tijdens het ‘versieren’ van een dame bij voorbaat minimaliseert, de eerste indruk is immers de beslissende, begon ik al op jonge leeftijd gebruik te maken van seksuele dienstverlening. Toentertijd, eind jaren 80, waren er nog zo goed als geen gespecialiseerde bureaus om de doelgroep te voorzien. Ik zocht, en zoek nog steeds, mijn weg bij reguliere sekswerkers. Hoe zouden anderen dat doen? Moesten zij dat in hun eentje doen of kregen zij op de een of andere manier (financiële) ondersteuning?
Ik ging op pad naar de Amsterdamse Wallen om te zien of de raamprostitutie daar een beetje toegankelijk was voor mensen met een beperking. Niet echt. Ik kwam in contact met een escortbureau in Nijmegen dat dames in dienst had die uitsluitend werkten met klanten uit de doelgroep. Een Meester uit Noord-Brabant vertelde openhartig over zijn bezoeken aan een bedlegerige jongedame die onderdanige gevoelens had. Als tegenwicht, ten slotte, vertelde een jongeman in een interview waarom hij juist niet de stap zette naar betaalde seks.
De volledige titel van het boekwerkje luidt: Klagen helpt niet, daar word je niet beter van – Wat te doen met relatie en seksualiteit bij een lichamelijke handicap en/of chronische ziekte? Het verscheen in 2005 bij mijn toenmalige werkgever Mee Rotterdam Rijnmond en is niet meer verkrijgbaar. De titel geeft al aan dat ik mij niet alleen op het onderwerp seksualiteit richtte. Het speelde wel een voorname rol in het boek.
Levenslange ervaring en interesse
De vraag hoe iemand de seksuele behoeften invult wanneer hij/zij door een beperking niet in staat is een relatie aan te gaan, is de kernvraag in het boek wat de seksualiteit betreft. Die vraag kwam niet uit de lucht vallen. Doordat ik zelf een fysieke beperking heb die mijn kansen tijdens het ‘versieren’ van een dame bij voorbaat minimaliseert, de eerste indruk is immers de beslissende, begon ik al op jonge leeftijd gebruik te maken van seksuele dienstverlening. Toentertijd, eind jaren 80, waren er nog zo goed als geen gespecialiseerde bureaus om de doelgroep te voorzien. Ik zocht, en zoek nog steeds, mijn weg bij reguliere sekswerkers. Hoe zouden anderen dat doen? Moesten zij dat in hun eentje doen of kregen zij op de een of andere manier (financiële) ondersteuning?
Ik ging op pad naar de Amsterdamse Wallen om te zien of de raamprostitutie daar een beetje toegankelijk was voor mensen met een beperking. Niet echt. Ik kwam in contact met een escortbureau in Nijmegen dat dames in dienst had die uitsluitend werkten met klanten uit de doelgroep. Een Meester uit Noord-Brabant vertelde openhartig over zijn bezoeken aan een bedlegerige jongedame die onderdanige gevoelens had. Als tegenwicht, ten slotte, vertelde een jongeman in een interview waarom hij juist niet de stap zette naar betaalde seks.
Uit de verhalen kwam naar voren dat het vooral een kwestie is van zelf uitzoeken. Zelf contact leggen, zelf de afspraak regelen, zelf de kosten betalen. Ik had natuurlijk ook instellingen benaderd waar personen met een fysieke beperking permanent verblijven voor hun visie. Zij wilden niet meewerken aan het boek.
Twintig jaar later zelfde problematiek
Ook in het opiniestuk van Linda Duits en Joke Storm komt naar voren dat mensen met een beperking te weinig ondersteuning krijgen bij het invullen van hun behoefte aan seksualiteit/intimiteit. Werknemers in zorginstellingen voor de doelgroep negeren de signalen vaak, schrijven Duits en Storm. Ook bestuurders van deze organisaties en de familie van de betrokkenen geven in de regel niet thuis. Uit angst, schaamte of onwetendheid. Zo blijkt de situatie dus veelal nog precies dezelfde als toen ik bijna 20 jaar geleden mijn onderzoek deed.
Dat terwijl in Nederland nu meer gespecialiseerde organisaties voor sekszorg aan mensen met een beperking actief zijn dan in 2005. Ik noem de Stichting Alternatieve Relatiebemiddeling (SAR), Flekszorg, De Ultieme Zorg. Mensen met een beperking in Vlaanderen hebben veel minder keuze. Sinds een paar jaar kunnen zij met hun vraag naar seksuele dienstverlening terecht bij Aditi vzw. Deze organisatie kampt wel met lange wachtlijsten, omdat de vraag veel groter is dan het aanbod. Overigens is niet iedere persoon met een beperking even geneigd om juist op deze organisaties een beroep te doen. Het meest gehoorde argument daarvoor is dat je zelf geen dame of heer kunt kiezen.
Op één punt lijkt er nu wel schot in de zaak te zitten voor mensen uit de doelgroep: de financiering van je seksuele behoeften. De meeste mensen met een beperking hebben het financieel niet breed. Sekszorg kost geld. Of je het nu zoekt bij een gespecialiseerde organisatie of een regulier werkende escortburau/individuele sekswerker. Bij de gespecialiseerde organisaties betaal je toch ook al snel rond de 150 euro/uur. Dat is quasi hetzelfde bedrag dat je in het reguliere sekswerk circuit minimaal betaalt. Hoe bekostig je dat?
Ten tijde van het verschijnen van mijn boek was dat al een lastige vraag. Via via hoorde ik dat er gemeenten waren die een speciaal potje hadden om seksuele dienstverlening aan hun inwoners met een beperking te financieren. De inwoners zelf werden daar echter niet over op de hoogte gebracht. Je moest het maar net te weten komen. Hoeveel gemeenten zo’n potje hadden? Geen idee. Of er nu nog gemeenten zijn met zo’n potje? Opnieuw moet ik het antwoord schuldig blijven.
Duits en Storm wijzen in hun opiniestuk op een aangenomen motie in de Tweede Kamer, november jl. Daarin roept de Kamer het kabinet op een beleidsvisie te ontwikkelen over sekszorg. Die beleidsvisie moet het taboe op seksualiteit en intimiteit voor mensen met een beperking verminderen. Uiteraard is bijkomende financiering gewenst. Zou het nu toch echt gaan gebeuren?
Het zijn niet alleen mensen met een beperking
Alhoewel mijn affiniteit wat dit onderwerp betreft natuurlijk allereerst ligt bij mensen met een beperking, wat die beperking ook precies mag inhouden, kijk ik tot slot even naar een andere doelgroep. De ouderen. Ja, ook ouderen hebben nog behoefte aan intimiteit en seks. Niet allemaal in dezelfde mate, maar toch. Voor hen zou het eveneens makkelijker moeten worden om een beroep te doen op sekszorg, indien zij dat wensen.
Het is weer een voorbeeld uit de SM-sfeer, maar daarom niet minder veelzeggend. Een aantal jaren geleden schreef een commerciële Meesteres een ontroerend verhaal over een man van ver in de 80 die zij begon te bezoeken. Gezien zijn leeftijd was de SM natuurlijk aangepast. Hij zorgde ervoor dat hij altijd wat lekkers voor haar had klaarstaan, hij masseerde haar voeten. Waar mogelijk bracht zij hem op zijn verzoek toch de nodige pijnlijke prikkelingen toe. Die bezoeken hebben geduurd totdat hij op een dag een natuurlijke dood stierf. Hij had in zijn testament nog aan haar gedacht en ook de familie was dankbaar voor wat zij voor hem had betekend.
Hoeveel ouderen zijn er in Nederland en België die alleen zijn en van tijd tot tijd behoefte hebben aan een knuffel? Aan lekker kroelen? Een aai of streling over het lichaam? Ik houd het basic. De verzorgers/verzorgsters hebben daar in de regel geen tijd voor. Te intiem contact maakt geen deel uit van hun takenpakket. Met de steeds verdergaande vergrijzing is het goed om ook voor de doelgroep ouderen beleid rondom sekszorg uit te stippelen.
Lees ook het opiniestuk van Linda Duits en Joke Storm in het NRC van 11/01/2023.
Copyright tekst en foto: Johan Peters